O DESENVOLVEMENTO AGRÍCOLA NA BEIRAMAR GALEGA DURANTE OS SÉCULOS ESCUROS.

A agricultura do litoral e dos amplos vales fluviais denota un alto grao de ocupación (A Lanzada co 36-37%-37 de terra cultivada ou A Ulla cun 27%) que non impide a presenza dun agudo minifundismo (as cotas do Barbanza, Ulla e Lanzada sitúan a explotación media entre 17 e 20 ferrados equivalentes aproximadamente a 1-1,5 Ha.); esta explotación acompáñase dun extraordinario grao de parcelación que xira en torno ao ferrado, salvo en demarcacións limitadas, como na Ulla que supón o 24%, estando os prados minimamente presentes. É moi probable que cara a mediados do s.XVIII este alto grao de ocupación situase a estas demarcacións nunhas posibilidades potenciais practicamente límites no referente á ampliación da renda, o que non impide unha atención importante cara ás zonas complementarias do total que supoñen nestas últimas demarcacións aproximadamente a terceira parte da área de aproveitamento directo.
Hábil equilibrio logrado entre área cultivada e área complementaria, acompañado dun notorio esforzo da irrigación, que alcanza o 29-33%-33 da área cultivada na Lanzada ou o 32,4% na Ulla. A todo iso hai que engadir unha importante cabana gandeira, sen dúbida inferior en cabezas por veciño ás zonas interiores pero moito mais importante se se mide por unidade de superficie territorial, que só pode sosterse cun grao de intensificación e estabulación moito máis desenvolvido; non en van son aquí os gañados vacún e de seda os que presentan mellor distribución. O éxito desta agricultura equilibrada e prudente encadrada nun auténtico policultivo de subsistencia e orientado cara á autarquía, logra en boa parte tal obxectivo en virtude duns rendementos extraordinariamente elevados para a época que poderían roldar por termo medio os 20 Hl. /Ha., cara a mediados do s.XVIII, obtidos sobre a base dunhas rotacións sinxelas nas que o millo ocupa o papel dominante. Zonas, pois, que desenvolveron unha especie de revolución agrícola espontánea anterior á ben coñecida e descrita para as zonas vangardistas europeas.

O MILLO E A PATACA:
O protagonista indubidable desta demarcación é o millo cuxa captación masiva habería que situar en torno aos anos 30 do s. XVII. O acollemento que se lle dispensou foi tan espectacular que cara a 1650-59 supoñía os dous terzos da produción cerealera nas zonas litorais e cara a 1660-69 lograba similares cotas nas demarcacións da depresión meridiana. Certo é que a súa influencia directa sobre as curvas diezmales aínda se fará esperar pero non hai que esquecer que, á parte o problema de cobramento que formula todo o noval, a simple substitución dos cereais tradicionais polo millo puido supoñer grandes beneficios para o campesiñado e a el aínda no suposto dubidoso de que a produción non se vise incrementada, pois non hai que esquecer a gran vantaxe do millo na sementeira. Para reproducir o ciclo produtivo no caso do millo non se necesita reservar máis que o 2,5-5%-5 da colleita alcanzada, cifra que nos cereais tradicionais se eleva necesariamente ao 17-40%.
Se non logrou inflexionar as curvas diezmales inmediatamente cara á alza, si foi capaz de deter a caída na costa cara a 1645 moito antes do que sucederá no interior e dende 1662 as curvas son claramente alcistas, talvez froito da aclimatación definitiva do millo e do desenvolvemento dun amplo proceso cavador, que leva o chan cultivado ata as súas máximas posibilidades de aproveitamento. Iníciase así unha gran fase expansiva, cortada por algunhas crises, que se continúa sen interrupción ata o segundo terzo do s.XVIII nos sectores máis dinámicos da Galicia costeira occidental, se ben na periferia cantábrica se prolongaría ata 1780. En conxunto as subas foron moi importantes para estas demarcacións denotando unha grande elasticidade das curvas de produción, que alcanzan nos seus momentos máis felices unha clara superación na súa duplicación.

Non parece xogar papel importante nestas zonas litorais a segunda novidade do s.XVIII: a pataca. De feito aquí non foron modificados os sistemas de cultivos e a penetración deste produto parece ter sido moi débil. A solución adoptada foi o perfeccionamento máximo do sistema xa montado a mediados do s.XVIII e isto levaríao a uns logros notables. Os rendementos medios na Lanzada terían pasado de 18-20 Hl. /Ha., cara a mediados do devandito século a 26-27 Hl. /Ha., nos primeiros lustros do s.XIX. Ese aumento próximo ao 40% podería ser a explicación básica do novo dinamismo das poboacións litorais dende as últimas décadas do s. XVIII. Convén sinalar a excepción mindoniense cunha difusión precoz e notoria da pataca que nos axudaría a comprender este mantemento na alza das curvas decímaos ata os anos oitenta do s.XVIII.

CARACTERÍSTICAS DEMOGRÁFICAS DOS SÉCULOS ESCUROS.

Globalmente, o movimento demográfico de Galicia nestes tres séculos obedecéu a dúas tendencias de aumento e a unha de estancamento. Como resultado a poboación triplicóuse. Velaquí unhas cifras conxeturás do XIII ao XVIII:

ANO	POBOACIÓN	H./KM2
1280	476.820	16
1553	533.400	18
1591	620.000	21
1670	620.000	21
1717	1.210.000	41
1749	1.350.000	46

Entre 1450 e 1480 a poboación comenzóu a aumentar na maior parte de Europa. Este movimiento seguíu, con algunhas interrupcións temporais, ata os primeiros anos do século XVIII. Galicia estivo dentro da tendencia xeral da Europa atlántica.

Ao promediar o século XVI, o auxe atenuóuse. Na década de 1640 renovóuse o crecimiento, que se disparóu a partir de 1670, aínda que non é probable que as poboacións de 1591 e 1670 fosen iguaís. Non houbo perda de poboación en sentido absoluto no XVIII; somente perda de veciños contribuíntes. En 1594 eran perto de 125.718; no século XVII, 118.680. En toda a documentación é unánime o aumento pasivo de mendigos. Os factores desencadeantes do diverso sentido do movimiento demográfico están en relación coa produción e coa mortalidade. A mellora produtiva no XVI debéuse ao comercio esterior costeiro, que dinamizou a agricultura. Impedido este comercio polas guerras imperiaís, o teito produtivo interior mudóuse en estancamento. Co fin das guerras con Portugal veu a coincidir a introdución masiva do millo gordo, que fixo posible o novo disparo poboacional; mais pola metade do XVIII as posibilidades decaíron novamente.

Análises demográficas locaís proban o descenso da mortalidade no XVIII, dunha tasa de 35,5 por mil no XVII a 20,05 por mil a final do XVIII.

De momento, fican en pé graves dificultades para establecernos unha demografía precisa de Galicia nestes séculos pre-estadísticos. As veciñanzas do XVI e do XVIII e os primeiros censos de habitantes son pouco fiables. Os estudios de Eiras sobre a fiabilidade destes documentos para a provincia de Santiago conceden distinto valor a cada un. Eiras xulgóu correcto o 3,6 para a provincia de Santiago; na montaña lucense era, sen dúbida, moi superior. En contrapartida, o grado de ocultación obriga a sumar habitantes. A estadística proposta máis arriba, en base a datos diferentes, creo que pode eludir algo a realidade.

A poboación seguía a ser eminentemente rural; ningunha das cidades, e menos as vilas, pasaba de 20.000 habitantes. No XVI o maior número de habitantes correspondía a Pontevedra, seguida de Santiago, Ourense, Viveiro, A Coruña, Lugo, Betanzos e Redondela. Durante o XVII, as aglomeracións costeiras indefensas perderon poboación; somente medróu A Coruña, e o Ferrol empezóu a significar xa algo como cidade de realengo. A mediados do XVIII as cabezas de provincia tiñan a poboación seguinte:

	Nº DE VECIÑOS	Nº DE HABITANTES
Santiago	4.504	13.952
A Coruña	2.051	6.358
Betanzos	908	2.815
Tui	903	2.799
Ourense	773	2.396
Lugo	709	2.198
Mondoñedo	626	1.941

Aspectos importantes da demografía, como a división por sectores de producción ocuparánnos ao tratar da economía. Agora cómpre consignarnos un: a emigración.

Parece imposible un estudio estadístico da emigración galega nestes tres séculos. E indubitable a esistencia dunha movilidade migratoria no XVI e no XVII. Varios miles de galegos repoboaron as Alpujarras cando os mouriscos foron forzados a abandonalas; concretamente cando os espulsóu do Estado Felipe II.

Os rexistros de saída cara a América dannos un número de galegos inapreciable. Mais é ben notoria a esistencia da emigración clandestina. Con todo, maior relevancia tivo a emigración no XVII. Para o século XVIII apreciase unha emigración con dirección a León, Castilla e Andalucía; as cifras son de 30.000 individuos anualmente, a maior parte homes, porque non faltan mulleres e nenos.

A emigración no XVIII cara a Portugal, Castilla e América foi grande. En total arredor de 300.000 individuos ao longo do XVIII. A emigración ultramariña dirixíase principalmente a Sudamérica. A partir de 1776 os gobernos españois tentaron protexer aos emigrantes galegos contra abusos nas levas militares e na navegación. Creóuse na Coruña una comisión encargada da espedición de familias ás terras do Mar de Prata. Conseguintemente, aquel porto convertéuse en centro de partida de numerosos grupos cara ao sur de Argentina, o Uruguay oriental e Brasil. Este último país atraía aos buscadores de ouro.

A emigración foi, tanto como o efecto da miseria dos sectores populares máis desfavorecidos, o indicador do desaxuste das estruturas socioeconómicas que máis chamóu a atención dos ilustrados en procura dunha reforma. Campomanes intentóu algún arranxo con propostas concretas.

ORGANIZACIÓN ADMINISTRATIVA E SISTEMA POLÍTICO DOS SÉCULOS ESCUROS.

Nos tres séculos da Edade Moderna galega hai unha evolución lenta do sistema político absolutista dos Austrias e dos Borbóns, que concerne a case todas as institucións administrativas do aparello estatal. No caso dos Austrias, polas leis propias de cada reino; no dos Borbóns, por uniformación e centralización. As institucións típicas de Galicia van sendo reducidas a unha mera ceremonia durante o século XVII.

En ambos períodos monárquicos é a Monarquía o centro lonxano das decisións, apoiada polos secretarios e os diferentes concellos. A burocracia encobre os intereses do grupo dominante. Os ministerios borbónicos, sen dúbida máis eficientes ca os secretariados austriacos, agilizaron unha administración morosa. O primeiro instrumento moderno de xestión foi a Audiencia de Galicia, creada polos Reis Católicos o 3 de agosto de 1480 para administrar xustiza no reino. Itinerante primeiro, fixóuse en Santiago desde 1508 e pasóu por último á Coruña en 1564. Ostentaba a presidencia o Gobernador e Capitán Xeneral. Funcionaba con xusticia maior, tres ouvidores, catro escribaos e varios subalternos que foron aumentando en número: secretarios, receptores, procuradores, escudeiros, alabardeiros e alguacís. As justicias particulares foron caendo pouco a pouco a favor da Audiencia. As apelacións iban á Chancelaría de Valladolid ou aos Consellos centraís correspondentes. A influencia da Audiencia foi notable ao derivar a preitos interminables as reivindicacións antiseñoraís.

A Xunta do Reino de Galicia foise consolidando ao longo do XVI. En 1520, nas Cortes de Santiago e da Coruña, as dúas personalidades máis poderosas do país, o arcebispo de Santiago Alonso III de Fonseca e o conde de Lemos, propiciaron a representatividade de Galicia nas Cortes castellanas. Aínda máis intensamente retornóu este desexo na xunta de Melide, aunque sen ésito. A finais do século, en 1598, un acordo da Audiencia convocaba aos diputados das sete cidades cabezas de provincia para designaren persoeiros do reino ante o rei, por agravos ao país, concretamente na falta de sal. A Xunta era un organismo intermedio entre a administración central e a galega. Non tiña carácter administrativo, senón representativo; elevaba propostas, queixas e ditamens. Carecía de todo poder ejecutivo. No século XVIII distinguíuse por cuestións de etiquetismo cada vez máis intrascendentes. Os diputados do Reino estableceron en 1669 unha ofrenda de 1.800 ducados para entregar no domingo infraoitavo do Corpus como voto de Galicia ao Santísimo Sacramental na Catedral de Lugo. O Goberno central tivo na Xunta un instrumento de consulta principalmente para impostos; esto durante os séculos XVI e XVII, pois tal funcións no século XVIII corréu a cargo dos intendentes.

Tamén se constituíron no XVI as sete provincias de Galicia, con estensión e poboación moi disparella. Eran, de maior a menor: Santiago, Lugo, Ourense, Mondoñedo, Tui, A Coruña e Betanzos. Os espacios provinciaís estaban moi diversamente distribuídos en xurisdicións e coutos; as provincias de Ourense e Tui non diferían gran cousa da repartición actual en partidos xudiciaís. Galicia foi coberta por un tecido de 665 xurisdiccións e 496 coutos; destas divisións, unhas eran eclesiásticas, outras civís. Cada unha cos seus alcaldes e rexedores; as mayores, con xueces letrados, pois abundan as de iletrados. Do resto, o foro eclesiástico estendíase a aspectos de costumes como a blasfemia e os amancebamentos.

A penetración do poder da Audiencia foi progresiva, como a do Rei. En 1787 somente eran de realengo 3 cidades, 5 vilas e 274 freguesías. O aumento é patente en 1797. Vexamos:

	REALENGO	SEÑORÍO CIVIL	EPISCOPAL	ABADENGO	ORDENS MILITARES
Cidades	3	-	4	-	-
Freguesías	611	297	560	610	27
Vilas	14	46	20	25	1

O poder económico da Igrexa e o seu total dominio no ámbito ideológico contribuían a que as circunscricións eclesiásticas fosen máis efectivas cas civís. Desde finaís de XIV toda Galicia ficara incluída na provincia eclesiástica de Compostela, e as cinco dioceses, menos modificadas no seus trazos cas provincias, tamén eran moi desiguaís. Santiago duplicaba as restantes; seguían Lugo e Ourense e Mondoñedo; Tui era a menor. Do arcebispo de Santiago como metropolitano dependían tamén Astorga, Zamora, Salamanca e outras cinco dioceses da provincia.

As dioceses galegas dividíanse en arcedianatos por comarcas e sumaban 3.652 parroquias en 1786. Parte destas parroquias dependían dos mosteiros, que, a pesar da súa decadencia, seguían dominando parte do país. As igrexias dos mendicantes e restantes congregacións relixiosas tiñan carácter persoal e non territorial.

Por fin, seguían a funcionar como organismos ejecutivos os concellos abertos dos lugares e as parroquias. Mentras que a vida cidadá era tenue e estaba dominada cada vez máis polos grupos aristocráticos, os concellos abertos cuidaban fundamentalmente de tres sectores: os camiños, a cooperación veciñal no aproveitamento dos montes e a vivenda para orfos e viudas. O concello foi a forza popular que canalizóu as reivindicacións vasaláticas. A resistencia á opresión tivo nestes concellos o eixo de movimiento. Dos concellos urbanos son de notar o de Santiago e Ourense que, arrancando día por día privilexios crecentes, converteron os respectivos señoríos episcopás en pouco máis ca unha sombra. Os concellos das capitaís das sete provinciaís viñan a ser centros administrativos provinciaís. Antes do século XVII os arbitros municipais eran insignificantes; despóis aumentaron, gravando principalmente as vendas.

A defensa do país, traballada polas constantes guerras imperialistas dos Austrias e as cobizas nepotistas dalgúns Borbóns, dependían do Capitán Xeneral. A alta nobreza de Lemos, Monterrey e Andrade reclamóu ese poder sen resultados. Somente nalgunhas ocasións foron os condes de Lemos e de Monterrey os dirigentes capaces de defender as fronteiras galegas. No período austriaco, os oficiaís dos grandes señores alistaban tropas. O señor propuña para cada compañía tres xefes; o Capitán Xeneral de Galicia elexía entre eles un capitán. A partir de 1705 o recrutamento e a formación de milicias encomendóuse ás justicias ordinarias de cada distrito. A contribución de homes por parte de Galicia ás empresas bélicas foi moi alta, tanto como o índice de coacción ejercida nas levas.

A CONFLICTIVIDADE SOCIAL DURANTE OS SÉCULOS ESCUROS.

Non faltan conflitos dentro do grupo dominante, igual que entre os diferentes sectores dos traballadores. O clero, coa posesión dun 52% da terra laborable erguíase ante a nobreza, que precisaba do seu apoio e das súas terras para afianzarse. Os mosteiros, eran sabedores da raposería dos “medianeiros”, que invocaban justicia e tolerancia para seguirán subaforando. Mais pasados os momentos de crise, as alianzas entre ambos bandos restablecíanse.

Parello desenvolvimiento tivo o antagonismo entre agremiados da pesca e asalariados do arrastre, na segunda metade do século XVIII. En ambos casos os traballadores foron instrumentos cegos de intereses encontrados de señores e patróns.

Os grandes conflitos desta época decorreron entre foreiros e señores, desde o século XVI ao XVIII; entre o grupo dominante do Antigo Réxime e a nova burguesía nacente e industrial do XVIII ou inserida na administración do Despotismo Ilustrado.

En 1673 estalóu unha sublevación no concello de Refoxos contra o mosteiro de Celanova. O prior aumentara con esceso a renda de 66 foros naquel concello. A Real Audiencia castigóu aos sublevados, que seguiron o preito ata 1693, en que o Concello de Castilla deu auto de execución. Negáronse os vasalos. O mosteiro apelóu aos santos, san Bieito, san Rosendo e outros da Orden, rebaixou parte dos atrasos e das rendas e restablecéuse a paz despóis de 20 anos. Este feito fixo tomar conciencia dunha situación perigosa.

Contra o conde de Monterrey, que percibía ademáis dos foros directos claramente señoriás como fumaxes, lutuosas e servicios persoaís, sostiveron os seus vasalos da xurisdición de Xinzo varios preitos moi longos, sempre resoltos a favor do conde.

Tamén co conde de Lemos tiñan preito varios lugares do val de Salas; queixábanse de feitos inxustos e de que o conde ameazaba coa cadea aos non pagadores. Feitos parecidos ocurriron en Rondín e Paradela. O mosteiro de Celanova tamén coñecéu problemas.

Os disturbios culminaron en 1724. Don Jerónimo del Olmo, presentóuse con milicia en novembro dese ano nas vilas de Parada, San Martiño do Río e noutras dos vales de Salas (Ourense).

Fracasada a resistencia armada, os labregos seguiron a loita legal con todas as dilación, trámites e recursos que a práctica admitía; tanto hostilizaron ao duque de Alba, conde de Monterrey, que éste redactóu en 1730 unha memoria según a que desde 1710, non pondera cobrar nada, primeiro polas revoltas, logo polas revoltas cos seus vasalos.

Sería interminable registrar os movimientos revolucionarios dos vasalos contra as esacciós dos señores durante estes tres séculos.

Todas as instancias do país intervinieron na negociación deste conflicto esixindo a solución rexia. Os subforeiros somente lograron permanecer nunca situación límite.

Ao longo do século XVIII o apoio da fracción intermedia aos despoxos conseguíu que os labregos aceptasen a convergencia de intereses contra o grupo dominante. Tal suma de forzas configuróu a máis estensa das sublevacións campesiñas contra os impostos reaís. A unificación dos impostor era unha forma da pentración do poder real. Os intentos afirmáronse coa confección do cadastro de Ensenada a partir da década de 1750. A revolea xuntóu nun feixe todas as arelas do sofrido campesiñado galego.

Detrás da revolea alentaban moitos cregos rurais que estiveran presentes nas sublevacións contra os señores e os mosteiros. A relativa convergencia de intereses dos campesiños foreiros e subforeiros cos fidalgos ruraís e cregos facilitóu a conquista dalgunhas reivindicacións comúns.

Parellos movimientos revolucionarios provocóu a contraposición de intereses entre a clase privilegiada do Antigo Réximen e os novos grupos industriaís e pesqueiros que comenzaron a surxir desde 1750.

Outra reivindicación conflitiva foi a que enfrentou aos gremios e novos armadores cos privilegiados, especialmente co alto clero. Os matriculados negáronse a pagar o desmo en 1790 e 1801, mais foron os novos armadores quen adoptaron unha negativa radical desde 1810.

Esta breve reseña dos antagonismos de clase na Galicia moderna é suficientemente expresiva tanto da opresión ejercida pola clase dominante, como da capacidade de reacción dos dominados. O fracaso da industrialización de principios do XIX levóu os fortes movimientos revolucionarios á busca dunha saída dilatoria nada previsible no século XVIII.

A evolución do estamento eclesiástico durante os Seculos Escuros.

A EVOLUCIÓN DO ESTAMENTO ECLESIASTICO:

Durante os seculos escuros o estamento eclesiástico era o máis poderoso económicamente. Esaminado de perto, advértese nel un progresivo esmorecimento. Dun lado porque, incapaz de administrar directamente os bens propios, tivo que acudir a intermediarios, que se apropiaron da maior parte dos escedentes; doutro lado, porque o clero, lonxe de ser un organismo uniforme, estaba segmentado en grupos cheos de mutuo antagonismo por causa do distinto ingreso de escedente e pola inxerencia, nos mellares postos, de persoal estranxeiro. Preséntasenos, logo como un sector estático nestes tres séculos, en que a poboación xeral se duplicóu.

Contrariamente ao que sucedía no Reino de Castilla, en Galicia o clero secular era moi superior en número aos relixiosos e relixiosas. Mais en poder económico o sector monacal competía co secular, e en influirán no pobo eran os frades os primeiros, en canto que na burguesía só influiron algo os xesuítas.

O único centro de formación teolóxica do clero secular era a Universidade de Santiago. As biografías dos cregos promovidos a cargos superiores proban que gran parte tiñan estudios universitarios fóra do país, especialmente en Salamanca. Os monxes e mendicantes dispuñan de particulares colexios de teoloxía, aos que excepcionalmente asistían seminaristas seculares. A creación de seminarios imposta por Trento pouco significóu en Galicia. En 1572 e en 1594 erixíronse seminarios en Mondoñedo e Lugo; a finais do XVIII, en Ourense. Mais ata o XIX non funcionaron prácticamente os seminarios galegos.

A organización eclesiástica xeral era moi parecida á actual: unha provincia con arcebispo en Santiago, bispos en Tui, Ourense, Lugo e Mondoñedo. A metropolitana xacobea pertenecían tamén Astorga e as antigas dioceses emeritenses, Zamora, Salamanca, Plasencia, Coria, Badaxoz, etc. As dioceses galegas configurábanse con 3470 parroquias cinco catedrás e nove colexiatas. O total do clero e persoal dependente era de arredor de 17330 membros a finais do XVIII, o 1,2% da poboación (a media española era de 1,5%). Dúas terceiras partes correspondían ao clero secular.

A reforma dos relixiosos de finais do XV e primeiros do XVI conlevóu a concentración do monacato, antes moi disperso por todo o país, tanto o masculino como o femenino.

A relación de A. Morales (1572) cifra en 26 os priorados e abadías masculinas e somente un priorado femenino, o de San Paio (Compostela). Labrada ofrece unha distribución do estamento eclesiástico regular en 1797:

Monxes	Casas	Profesos	Novicios	Leigos	Criados	Total
Beneditinos	7	248	5	21	92	366
Cisterciense (Mendicantes)	15	404	15	9	80	508
Dominicos	12	154	6	23	31	214
Franciscanos	22	802	24	138	64	1028
Agostiños	3	84	-	3	10	97
Mercedarios	2	60	-	3	14	77
De S. Xoan	3	15	-	6	7	28

Os xesuítas espulsados en 1767 por Carlos III eran un centenar. As monxas beneditinas e bernardas só tiñan dúas casas e un total de 53 profesas. O total das relixiosas era de 551.

O clasismo interno do clero galego era forte. En canto que o clero alto se beneficiaba de desmos e rendas, o resto vía cómo fuxían os demos das súas maos. Somente un 50% do desmo ficaba para os cregos das parroquias no mellor dos casos; ás veces somente un cuarto. Estes cregos esforzábanse en estender o escusado; máis esta fórmula subordinábaos aínda máis ás familias acomodadas. O desmo estendíase a todo: cereás, gando menor, hortalizas, liño, castaña, etc. E no mar ao peixe. O cobro do desmo era directo nas parroquias rurais; neutros casos era arrendado por dous anos. Os arrendatarios non sempre eran xente do agro; así, en 1750, os arrendatarios do Hospital Real de Compostela foron o 51% xente rural e o 49% xente urbana. A dureza do desmo deixábase sentir, mais desde a Edade Media. A resistencia a pagalo non está comprobada no interior máis que a partir de 1808.

A política relixiosa da Monarquía Católica en Galicia seguíu, no nomeamento de cargos, o mesmo estilo que seguía nos sectores políticos e militares: preferir normalmente aos estranxeiros e enviar os nativos a prestaren servicio noutras zonas do Estado. Na dirección dos mosteiros aínda se foi máis lonxe ás veces: durante séculos os abades chegaron de afora. A protesta ante esta situación foi recollida pola do Reino en 1599 e renovada en 1764. Os mosteiros galegos, tanto nos bernardos como nos beneditinos eran, proporcionalmente, os máis numerosos de ambas congregacións (14 e 9, respectivamente), e as súas rendas as máis abundosas, tamén, ata o punto de servirán en parte para soster casas e colexios castellanos que non tiñan onde recoller nada. No obstante esta importancia dos seus efectivos, as portas do influxo real na marcha da congregación estaban pechadas. Os cistercienses formaban na provincia de Castilla, os beneditinos na de Valladolid. E outros tiveron que loitar duramente para conseguirán a bula de Clemente XII, aplicada aos beneditinos por Benedito XIV en 1749. Ao dividir as congregacións en catro zonas rexionais os beneditinos, promovíase unha verdadeira igualdade no acceso á dirección da congregación, tanto no eido administrativo, como no ideoloxico e cultural, cousa imposible ata aquel tempo. Así se esplica que a lingua desaparecese tanto dos escritos administrativos como literarios, da burocracia, de boa parte do mercado e aínda da predicación.