A agricultura do litoral e dos amplos vales fluviais denota un alto grao de ocupación (A Lanzada co 36-37%-37 de terra cultivada ou A Ulla cun 27%) que non impide a presenza dun agudo minifundismo (as cotas do Barbanza, Ulla e Lanzada sitúan a explotación media entre 17 e 20 ferrados equivalentes aproximadamente a 1-1,5 Ha.); esta explotación acompáñase dun extraordinario grao de parcelación que xira en torno ao ferrado, salvo en demarcacións limitadas, como na Ulla que supón o 24%, estando os prados minimamente presentes. É moi probable que cara a mediados do s.XVIII este alto grao de ocupación situase a estas demarcacións nunhas posibilidades potenciais practicamente límites no referente á ampliación da renda, o que non impide unha atención importante cara ás zonas complementarias do total que supoñen nestas últimas demarcacións aproximadamente a terceira parte da área de aproveitamento directo.
Hábil equilibrio logrado entre área cultivada e área complementaria, acompañado dun notorio esforzo da irrigación, que alcanza o 29-33%-33 da área cultivada na Lanzada ou o 32,4% na Ulla. A todo iso hai que engadir unha importante cabana gandeira, sen dúbida inferior en cabezas por veciño ás zonas interiores pero moito mais importante se se mide por unidade de superficie territorial, que só pode sosterse cun grao de intensificación e estabulación moito máis desenvolvido; non en van son aquí os gañados vacún e de seda os que presentan mellor distribución. O éxito desta agricultura equilibrada e prudente encadrada nun auténtico policultivo de subsistencia e orientado cara á autarquía, logra en boa parte tal obxectivo en virtude duns rendementos extraordinariamente elevados para a época que poderían roldar por termo medio os 20 Hl. /Ha., cara a mediados do s.XVIII, obtidos sobre a base dunhas rotacións sinxelas nas que o millo ocupa o papel dominante. Zonas, pois, que desenvolveron unha especie de revolución agrícola espontánea anterior á ben coñecida e descrita para as zonas vangardistas europeas.
O MILLO E A PATACA:
O protagonista indubidable desta demarcación é o millo cuxa captación masiva habería que situar en torno aos anos 30 do s. XVII. O acollemento que se lle dispensou foi tan espectacular que cara a 1650-59 supoñía os dous terzos da produción cerealera nas zonas litorais e cara a 1660-69 lograba similares cotas nas demarcacións da depresión meridiana. Certo é que a súa influencia directa sobre as curvas diezmales aínda se fará esperar pero non hai que esquecer que, á parte o problema de cobramento que formula todo o noval, a simple substitución dos cereais tradicionais polo millo puido supoñer grandes beneficios para o campesiñado e a el aínda no suposto dubidoso de que a produción non se vise incrementada, pois non hai que esquecer a gran vantaxe do millo na sementeira. Para reproducir o ciclo produtivo no caso do millo non se necesita reservar máis que o 2,5-5%-5 da colleita alcanzada, cifra que nos cereais tradicionais se eleva necesariamente ao 17-40%.
Se non logrou inflexionar as curvas diezmales inmediatamente cara á alza, si foi capaz de deter a caída na costa cara a 1645 moito antes do que sucederá no interior e dende 1662 as curvas son claramente alcistas, talvez froito da aclimatación definitiva do millo e do desenvolvemento dun amplo proceso cavador, que leva o chan cultivado ata as súas máximas posibilidades de aproveitamento. Iníciase así unha gran fase expansiva, cortada por algunhas crises, que se continúa sen interrupción ata o segundo terzo do s.XVIII nos sectores máis dinámicos da Galicia costeira occidental, se ben na periferia cantábrica se prolongaría ata 1780. En conxunto as subas foron moi importantes para estas demarcacións denotando unha grande elasticidade das curvas de produción, que alcanzan nos seus momentos máis felices unha clara superación na súa duplicación.
Non parece xogar papel importante nestas zonas litorais a segunda novidade do s.XVIII: a pataca. De feito aquí non foron modificados os sistemas de cultivos e a penetración deste produto parece ter sido moi débil. A solución adoptada foi o perfeccionamento máximo do sistema xa montado a mediados do s.XVIII e isto levaríao a uns logros notables. Os rendementos medios na Lanzada terían pasado de 18-20 Hl. /Ha., cara a mediados do devandito século a 26-27 Hl. /Ha., nos primeiros lustros do s.XIX. Ese aumento próximo ao 40% podería ser a explicación básica do novo dinamismo das poboacións litorais dende as últimas décadas do s. XVIII. Convén sinalar a excepción mindoniense cunha difusión precoz e notoria da pataca que nos axudaría a comprender este mantemento na alza das curvas decímaos ata os anos oitenta do s.XVIII.
No hay comentarios:
Publicar un comentario