UN FACTOR DETERMINANTE NA REACTIVACIÓN DA ECONOMÍA GALEGA: AS REMESAS DE DIÑEIRO AMERICANO.

Desde os últimos anos do S.XIX, e especialmente no S.XX, tanto o campesiño como o mariñeiro mostran unha particular capacidade de reacción indicadora de que algo está a cambiar.

Os puntos máis significativos son:

1.- O acceso do campesiñado á propiedade da terra.

Ata 1926 o acceso está obstaculizado pola rexa oposición dos rentistas, o que provoca a movilización agraria galega, con gloriosa historia. O acceso soamente é posible comprando a terra a alto prezo. A segunda etapa comeza cando Primo de Rivera, decide por lei a redención foral en 1926. A operación de traspaso de propiedade, non foi custosa, e todo fai supoñer que se pagóu con cartos procedentes da emigración.

2.- Transformacións técnicas na agricultura:

Foron poucas e lentas, pola falta de capital para a adquisición de instrumentos e motores. Nesa lentitude transformadora non estivo ausente, a prudente reserva do galego ante todo aquelo que puidera alterar as virtudes da agricultura; así a introducción de abonos químicos foi paulatina e non se xeneralizou ata que o labrego comprobóu que a terra non sofría coa aplicación química.

3.- Producción para o mercado:

Dous feitos coincidiron en acelerar o desenvolvemento do sector cárnico, no que se especializóu a agricultura galega do século XX: o remate da vía férrea que une Galicia con Castilla e o considerable aumento da demanda de carne como consecuencia do fortísimo incremento poboacional de cidades como Madrid, Barcelona, Bilbao, Valencia, Zaragoza, etc. Os beneficios deste importante comercio esténdese ou distribúense ao campesiñado, mais os verdadeiros beneficiarios serán os do pequeno sector de mediadores que actúan no negocio desde os últimos anos do XIX. Todo fai pensar que un sector do campesiñado realiza no XIX a conversión da súa agricultura familiar nunha empresa de tipo capitalista. Este sector de labregos-propietarios vivía aínda nas aldeas e iniciaron a produción de cara a cubrir a demanda de carne esportándoa a Inglaterra, Portugal e, máis tarde, ao resto do Estado Español. Despóis deixaron de ser directamente labregos para converterse en chalantes de feira, chalantes de importancia. Cando se abríu o comercio con España por ferrocarril, xa eran intermediarios, pasaron a vivir nas cidades, diversificaron a súa inversión.

Esto podería denominarse como o currículum de moitas fortunas galegas, hoxe dedicadas a outros negocios, que empezaron na terra, coa vaquiña, e que ao mellor remataron nas pescaderías.

Para documentar a participación galega na produción cárnica temos os seguintes cadros tomados do Anuario Estadístico Español.

ANO 1918 (en unidades)
	Bovina	Lanar	Caprina	Porcina
A Coruña	494.274	89.491	34.964	266.294
Lugo	359.016	93.310	40.673	429.555
Ourense	200.529	120.564	44.198	204.572
Pontevedra	206.908	38.490	21.573	137.936
Galicia	1.260.727	341.855	141.408	1.038.357
E. Español	3.718.189	20.521.677	4.298.056	5.151.988
Porcentaxes de Galicia con respecto ao Estado Español:
33,90                    1,66                     3,29     20,15

ANO 1929 (en unidades)
A Coruña	351.500	68.900	27.200	148.900
Lugo	519.300	332.700	142.900	492.200
Ourense	165.100	246.600	104.500	107.000
Pontevedra	111.500	53.000	25.800	81.500
Galicia	1.147.400	701.200	300.400	829.600
E. Español	3.659.600	19.370.400	4.525.000	4.773.400
Porcentaxes de Galicia con respecto ao Estado Español
31,35                    3,61           6,63         17,37

4.- A frota pesqueira de Galicia no século XX:

Outro feito moi destacable é a aparición dunha frota pesqueira galega a partir de 1905, especialmente na Coruña e Vigo. Estudios e investigacións demostran o ritmo crecente tanto na construcción de barcos como no aumento da tonelaxe e na aplicación do motor, o que permite unha pesca de altura generalizada. A demanda crecente de peixe, tanto no mercado galego como no español, acelera o desenvolvimiento deste sector. Así surxe unha capa social mariñeira independente da fábrica, un sector autónomo en certa maneira, con gran porvir na economía galega. En base a este desenvolvemento está un capital de procedencia aínda non ben aclarada. Todo fai pensar, que son as remesas de diñeiro provintes de América e certas inversións dos beneficios do comercio cárnico os que explican a aparición dunha actividade que require fortes capitaís.

A modo de conclusión decir que as remesas de diñeiro de América parece que teñen que estar na base dunha compresión histórica desde proceso de reactivación de gran parte dos sectores económicos de Galicia.