A PRIMEIRA ETAPA FRANQUISTA E A EXISTENCIA GUERRILLEIRA NO SECULO XIX.

A PRIMEIRA ETAPA FRANQUISTA E A EXISTENCIA GUERRILLEIRA:

Os vencedores da Guerra Civil (1936-1939) propuxéronse someter a Galicia á función de simple provedora, estremando a opresión das clases traballadoras. Dous son os períodos desta etapa: un desde 1939 ata mediados dos 50, e outro desde mediados dos 50 ata hoxe, 1979. Porque o conflito prosigue.

PERIODO DE 1939 A 1955

Inscríbese este período nunha situación económica de depresión que arrancara da década dos 20. A contribución da nación galega ao conflito estatal da Guerra Civil foi alta. Dun lado o “terror branco” ensanguentóu a terra estirpando os líderes e sementando o medo como factor decisivo de dominación; doutro, as riquezas foron esgotadas ao servicio do exército da reconstrucción da zona máis danada pola guerra e das arcas estataís.

A poboación somente dispuxo da terra e do mar como fonte de provisión. Aumentóu, o sector primario e a agricultura intensiva mediante sistemas tradicionaís; nin sequera se modificaron a escasa marxen de residuos forás non redimidos. Certa protección estatal permitíu o enriquecemento dalgunhas familias da burguesía industrial.

O reflexo demográfico foi o seguinte:

POBOACIÓN DE FEITO 1920-1950
CIFRAS ABSOLUTAS		INDICE (1900=100)
	GALICIA	GALICIA	ESTADO ESPAÑOL
1920	2.124.244	107`25	114`89
1930	2.230.281	112`61	127`18
1940	2.495.860	126`02	139`74
1950	2.604.200	131`49	151`05

Na década  dos 30 producíuse o maior aumento da nosa poboación, a pesar das baixas pola guerra. Somente nese decenio temos unha media equivalente á xeral do Estado. A causa foi cese migratorio. Na década seguinte  renóvase o fluxo migratorio ao interior da peninsula e cara a América, e o aumento, inferiror, afóndase. A ruralización evidénciase nas porcentaxes de cada sector produtivo.

	1920	1930	1940	1950
Sector I	82´78	65`32	73`06	71`89
Sector II	7`30	14`66	10`93	13`6
Sector III	9`92	20`02	16`01	14`51

A evolución económica é patente; o proceso industrial dos anos 30 detívose, e a proporcionalidade dos sectores do tipo de 1930 só se recuperou despóis de 1960. Esta realidade económica traducíuse en misería xeral da poboación traballadora, misería parella á que sofriron as clases populares ao longo e ao ancho de todo o Estado Español. E esto a pesar de non ter sofrido Galicia desfeitas materiaís durante a Guerra Civil.

A resistencia ao sistema autoritario e fascista desta etapa acochóuse en dous frentes: o da guerrilla e o dos exiliados. A guerrilla galega antifascista pasóu por dúas estapas: 1936-1943 e 1943-1950. En ambas mantivo o seu carácter autóctono. Durante a primeira etapa, a guerrilla actuóu principalmente na raia de Portugal, nas terras de Chantada e nas do Ferrol. Tal vez apoiaron máis aos labregos oprimidos aos guuerrilleiros do Ferrol, que tamén castigaron a militares e falangistas con represalías en Mugardos, Caranza e Valdoviño.

A dependencia do PC (Partido Comunista) levóu a guerrilla ao desarme. Así, no 1951 El Guerrillero de Galicia publicóu un chamamento neste sentido. Este proseguíu a loita en terras de Lugo e mesmo editóu a Vida guerrillera.

A ocupación militar de Galicia en 1936 precipitóu ao esilio a moitos galegos de esquerda. Non sempre chegaron a terra libre; moitos foron apresados ou enganados por falsos organizadores. En 1944 constituíuse o Consello de Galiza en Montevideo; en 1945 trasladóuse a Bos Aires. Presidíuno Castelao ara 1950. Os esiliados non só mantiveron aceso o lume da protesta, tamén organizaron axudas  e crearon prensa e centros culturaís activos.

Non faltóu a oposición clandestina tanto en Galicia como en conesión cos esiliados, mayormente a exercida por membros do Partido Galerista. Mais arredor de 1950 parte da oposición opinóu que era imposible vencer o franquismo. En 1950 fundóuse en Vigo a Editorial Galaxia.

As condicións de traballo en que se desenvolvéu a actividade cultural eran moi difíciles. As institucións do Estado e da Igrexa rivalizaban en adoutrinamento autoritario e medievalizante.